Ystyriaethau Iechyd a Dioglewch

YSTYRIAETHAU IECHYD A DIOGELWCH WRTH WEITHIO GYDA CHYFRIFIADUR

nôl i'r dudalen hyfforddiant

Cynnwys

1. Y Cyfrifiadur a'r orsaf waith

7. Amgylchedd Gweithio

Wrth weithio gyda chyfrifiaduron mae ystyried iechyd a diogelwch yn bwysig, nid yn unig oherwydd bod gan y gweithiwr a'r cyflogwyr gyfrifoldebau cyfreithiol dros iechyd a diogelwch yn y gwaith, ond hefyd oherwydd bod cadw at y safonau hyn yn bwysig er budd iechyd y gweithiwr, ac o ganlyniad, ei allu i weithio a'i fwynhad o wneud. I'r cyflogwr golyga gweithiwr iach a bodlon weithiwr mwy effeithlon. Yn gyfreithiol mae'n rheidrwydd ar y cyflogwr i roi'r wybodaeth angenrheidiol i'r gweithiwr fel y gall weithio yn yr amgylchedd a'r modd mwyaf diogel, fel y dangosir yn yr adran Rheoliadau isod.

Y Cyfrifiadur a'r orsaf waith

Efallai, er mwyn cael amgylchedd gwaith derbyniol nad yw'n bygwth ei echyd, y bydd yn rhaid i'r gweithiwr newid agweddau ar ei swyddfa neu orsaf waith.

Gall y defnydd anghywir neu anaddas o gydrannau gwahanol y cyfrifiadur neu'r Uned Arddangos Weledol arwain at boenau ac anhwylderau amrywiol. Yma byddwn yn trafod y defnydd o'r cydrannau hyn. Efallai y bydd rhai ystyriaethau yn ymddangos fel dim mwy na synnwyr cyffredin ond o'u dilyn gallasid osgoi problemau iechyd yn y gweithle.

nôl i'r top

Sgrin/Monitor

Yn ôl yr Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch (yr HSE) nid oes tystiolaeth bod defnyddio unedau arddangos gweledol yn achosi niwed parhaol i'r golwg, ond gall defnyddio sgriniau achosi llygaid sych, blinedig a phoenus a chur pen. Wrth osod y sgrin dylid ystyried y canlynol:

Lleoliad

Dylai'r sgrin fod tua 30cm i ffwrdd oddi wrth y defnyddiwr, ond mewn gwirionedd dylai fod mor bell oddi wrth y defnyddiwr ag sy'n gyffyrddus gan fod edrych yn bell yn ymlacio'r llygaid
Dylid gosod y monitor mewn safle sy'n hwylus ac yn gyffyrddus i edrych arno. Fel canllaw dylai rhan uchaf y sgrin fod ar yr un uchder â'ch llygaid, ond mae'n amrywio o berson i berson

Golau

Rhaid cael y cydbwysedd cywir o olau yn y man gwaith

Mae'n bwysig bod dosbarthiad da o olau, sef bod yr holl wrthrychau o'ch cwmpas yr un mor llachar
Sicrhewch nad oes un ffynhonnell llachar iawn o olau yn eich gweithfan, megis lamp desg neu oleuni'r haul
Gallwch ddefnyddio llenni a chysgodlenni sy'n caniatáu goleuni i ddod i mewn ond yn cadw golau llachar draw
Yn aml mae mwy o olau yn yr ystafell nag ar y sgrin ei hun gan ei gwneud hi'n anghyffyrddus i'r llygaid, gan achosi adlewyrchiad o'r sgrin
Sicrhewch bod digon o olau ar gyfer darllen dogfennau papur
Efallai y bydd yn rhaid addasu ongl yn unol â'r golau sydd ar gael

Sglein/Llacharedd

Mae sglein ar sgrin yn lleihau eglurder yr hyn a welir oherwydd ei fod yn lleihau'r cyferbyniad lliwiau, gan orfodi'r defnyddiwr i graffu ar y sgrin.

Er mwyn osgoi sglein, dylid ystyried:

Osod sgrin gwrth adlewyrchu dros y monitor
Orchuddio neu geisio cael gwared o achosion llacharedd tu cefn ichi, megis trwy gau llenni neu ddiffodd golau llachar
Defnyddio nodau tywyll ar gefndir golau gan eu bod yn cael eu heffeithio lai gan adlewyrchiadau na nodau golau ar gefndir tywyll
Os oes rhaid, symud allan o lwybr golau llachar iawn
Addasu disgleirdeb a chyferbyniad y sgrin i gyd fynd â chyflwr goleuo'r ystafell
Sicrhau bod lliwiau'r sgrin yn teimlo'n gyffyrddus i'r llygaid

Fflachio

Weithiau gall nodau ar sgrin ymddangos fel petaent yn fflachio. Dylid addasu faint mae'r sgrin wedi cael ei ffocysu, ac os nad yw'n gwella dylid sicrhau bod y monitor yn gweithio'n iawn.

Ystyriaethau eraill

Gellir addasu maint y nodau ar y sgrin er mwyn eu darllen yn haws, heb addasu maint gwirioneddol y testun
Os bydd y gweithiwr yn cael trafferth gyda'i olwg dylai ystyried cael prawf llygaid. Yn gyfreithiol mae'n ofynnol i'r cyflogwr dalu am brawf llygaid ar gais y gweithiwr
Yn aml mae rhywbeth mor syml â glanhau sgrin y cyfrifiadur yn gwella gallu'r defnyddiwr i ddarllen y sgrin

nôl i'r top

Bysellfwrdd

Fel ym mhob agwedd arall dylid eistedd yn gyffyrddus wrth fysellu. Mae'r dechneg fysellu yn bwysig.

Yn ddelfrydol:

Dylai'r bysellfwrdd fod o flaen y gweithiwr ar yr un lefel â'r penelin
Ni ddylid ymestyn tuag at y bysellfwrdd
Dylai bod digon o le i orffwys y dwylo o flaen y bysellfwrdd
Ni ddylai'r dwylo fod wedi'u plygu ger yr arddyrnau
Ni ddylid gorymestyn y bysedd
Dylid bysellu gyda chyffyrddiad ysgafn ar y bysellau
Dylid eistedd fel bod y dwylo ar ongl 90°, neu siâp L wrth fysellu
Ni ddylid defnyddio gliniadur am gyfnodau maith

Dylid ystyried:

A yw'r bysellfwrdd yn ddigon trwm a chadarn i aros yn ei unfan wrth fysellu
A ellir darllen y llythrennau ar y bysellau yn glir
Y math o fysellfwrdd a'i siâp ac ergonomeg. Dylid ystyried defnyddio un gwahanol sydd wedi'i addasu'n arbennig ar gyfer pobl sy'n cael anawsterau os nad yw'r gweithiwr yn hapus gyda'r bysellfwrdd presennol

nôl i'r top

Llygoden

Gall defnydd gormodol o'r llygoden arwain at boenau yn yr ysgwyddau, breichiau, bysedd, dwylo a'r arddyrnau.

Dylid:

Gosod y llygoden mewn man cyfleus, yr agosaf i'r bysellfwrdd y gorau
Ei ddefnyddio gyda'r arddwrn yn syth
Eistedd yn gefnsyth ac yn agos i'r ddesg er mwyn peidio ag ymestyn y breichiau yn ormodol
Gorffwys yr elin ar y ddesg
Peidio gafael yn y llygoden yn rhy dynn
Peidio pwyso'r botymau yn rhy galed
Rhoi'r bysedd yn ysgafn ar y botymau

Os yw'r gweithiwr yn cael poenau dylai ystyried y canlynol:

Maint a siâp y llygoden, efallai y dylai ddefnyddio un o siâp neu faint gwahanol sy'n fwy cyffyrddus
Os bydd yn defnyddio'r llygoden am amser hir dylai gymryd digon o seibiau oddi wrth y llygoden, neu amrywio'r gwaith
Gall newid y llaw sy'n defnyddio'r llygoden
Bob hyn a hyn gall dynnu'r llaw oddi ar y llygoden a gadael i'r fraich hongian yn rhydd i lawr o'r ysgwydd

nôl i'r top

Dodrefn

Dylai'r dodrefn a ddefnyddir ganiatáu i'r gweithiwr eistedd a gweithio yn y modd mwyaf cyffyrddus.

Dylid ystyried y canlynol:

Bod digon o le ar gyfer gosod yr holl gyfarpar mewn mannau ar ddesg sy'n gyffyrddus i'r gweithiwr, fel nad oes yn rhaid iddo ymestyn at yr offer
Bod digon o le o dan y ddesg i symud y coesau ac i gadw ystum cyffyrddus i'r corff wrth weithio
A yw cefn y gadair yn cynnal y cefn mewn modd gyffyrddus A ellir addasu cefn y gadair
A oes pwysau gormodol yn cael ei roi ar gefn y coesau a'r pengliniau? A fyddai'n ddoeth defnyddio mainc droed, yn arbennig pobl fyrrach
Dylai fod gan bob cadair bum troed sy'n rhoi digon o gynhaliaeth i'r gweithiwr
Dylai breichiau'r gadair ganiatáu gosod y breichiau ar ongl o 90°, neu siâp L.

nôl i'r top

Ystum y corff

Dylai'r gweithiar eistedd yn y modd mwyaf cyfleus a chyffyrddus.

Ystyriwch:

Addasu eich cadair a'ch desg a'ch cyfarpar gweithio i safle sy'n gyfleus a chyffyrddus i chi gan ystyried y wybodaeth sydd yn yr uned hon fel cyfarwyddyd.
Fel canllaw dylai eich elinau fod yn weddol o llorwedd, a dylai rhan uchaf yr uned arddangos weledol (VDU) fod mor uchel â'ch llygaid
Beidio eistedd yn yr un safle am gyfnodau hir. Gwnewch yn siwr eich bod yn newid ystum eich corff cyn amled ag sy'n ymarferol

nôl i'r top

Amgylchedd gweithio

Dylai'r amgylchedd fod yn bleserus i weithio ynddo.

Dyma rai ystyriaethau:

Dylid sicrhau bod digon o le i weithio ynddo a bod digon o bellter rhwng y gweithwyr yn y gweithle
A oes rhaid ymestyn llawer i gyrraedd at offer?
A yw'r ystafell yn ddigon cynnes?
A oes digon o awyr iach, ond dim gormod o ddrafft?
A yw'r gweithle yn fan dim ysmygu?

nôl i'r top

Amser

Wrth gwrs mae'r amser a dreulir wrth Uned Arddangos Weledol heb gael gorffwys yn dibynnu ar y gwaith.

Dylid ystyried y canlynol:

Mae darllen y sgrin, bysellu a defnyddio llygoden am gyfnodau maith heb saib yn siwr o flino unigolyn
Ystyrir na ddylid gweithio mwy na 90 munud neb gael 15 munud o orffwys, neu newid gweithgaredd. I bob 30 munud o waith felly dylai'r gweithiwr gymryd 5 munud o saib
Y gred gyffredinol yw bod seibiant byr yn aml yn well na rhai hir yn anaml
Dylid ceisio cymryd seibiant oddi wrth y sgrin er mwyn gwneud gweithgaredd o fath arall.

nôl i'r top

Rheoliadau

Yn ôl llawlyfr yr HSE Gweithio gyda VDU's, mae'r Rheoliadau Diogelwch (Cyfarpar Sgrin Arddangos) 1992 a ddaeth i rym ym mis Ionawr 1993 i weithredu Cyfarwyddyd y Gymuned Ewropeaidd 'yn ei gwneud hi'n ofynnol i gyflogwyr leihau'r risgiau sy'n gysylltiedig â gwaith VDU drwy sicrhau y cynllunnir gweithleoedd a swyddi yn dda.' Eglura'r llawlyfr 'nid yw'r Rheoliadau'n cynnwys manylebau technegol manwl na rhestrau o gyfarpar cymeradwy. Yn hytrach, maent yn pennu amcanion mwy cyffredinol.' Er mwyn cydymffurfio, mae'r rhain yn cynnwys:

'Dadansoddi gorsafoedd gwaith, ac asesu a lleihau risgiau
Sicrhau bod gorsafoedd gwaith yn cwrdd ag isafswm y gofynion
Cynllunio gwaith fel bod seibiannau neu newid mewn gweithgaredd
Trefnu prawf llygad a darparu sbectol os bydd angen rhai arbennig yn ôl y gofyn
Darparu hyfforddiant iechyd a diogelwch a gwybodaeth'

Mae'r Rheoliadau hefyd yn berthnasol i bobl sy'n gweithio adref. Nid ydynt, er hynny, yn gosod unrhyw gyfrifoldeb ar yr hunangyflogedig, er bod rhannau o'r Rheoliadau yn berthnasol. Fodd bynnag, mae'n synhwyrol gweithio mewn man sydd mor gyffyrddus â phosibl.

nol i'r top

Cofiwch

Os ydych yn dioddef poenau y credwch sy'n gysylltiedig â'ch gwaith yna:

Peidiwch â dioddef yn ddistaw

Siaradwch â'ch cyflogwr am y mater

Ewch i weld meddyg neu optegydd

Sicrhewch bod eich man gwaith a'ch amodau gweithio mor gyffyrddus â sydd bosibl. Gallasai newidiadau yn eich cyfarpar neu eu safle arwain at welliant

Sicrhewch bod eich man gwaith yn cydymffurfio â'r Rheoliadau perthnasol

Ystyriwch y canllawiau uchod

Cofiwch mai canllawiau bras a geir yma a bod mwy o wybodaeth arbenigol a manylach ar gael gan Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch (gweler y cysylltiadau isod) neu gan Adran Iechyd yr Amgylchedd eich awdurdod lleol neu gan eich cyflogwyr.

nôl i'r top

Cysylltiadau

Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch

Caerdydd

Adeiladau'r Llywodraeth

Ty Glas

Llanisien

Caerdydd

CF14 5SH

Ffôn: 01222 263000

Ffacs: 01222 263120

Caerfyrddin

Adeiladau Porth Tywyll

3 Lôn Goch

Caerfyrddin

SA31 1QL

Ffôn: 01267 232823

Ffacs: 01267 223267

Wrecsam

Adeiladau'r Goron

31 Stryd Caer

Wrecsam

LL31 8AN

Ffôn: 01978 290500

Ffacs: 01978 355669

http://www.hse.gov.uk/

http://www.hse.gov.uk/welsh/index.htm

Mae sawl safle gwe ar gael sy'n cynnig gwybodaeth a chanllawiau Iechyd a Diogelwch gan gynnwys safleoedd gwe rhai prifysgolion, undebau llafur a chynghorau lleol.

e.e:

http://www.healthycomputing.com

nôl i'r top

nôl i'r dudalen hyfforddiant